Η δική μου Αλήθεια

Εγώ πάντως είμαι νιχιλιστής» τόνισε εμφαντικά, αποσκοπώντας αφενός στο να με εντυπωσιάσει με τη βαρύτητα της δήλωσης του και αφετέρου στο να ενδυναμώσει την εσωτερική του αβεβαιότητα. «Εσύ, φλέρταρες ποτέ με την ιδέα του νιχιλισμού;» ρώτησε με αδημονία.

«Δεν ξέρω» του απάντησα δηκτικά. Δεν μπορούσα να αναλωθώ σε μια ακόμη ανούσια συζητήση που αποφέρει μόνο τον πονοκέφαλο του στοχασμού της αμπελοφιλοσοφίας. Εντούτοις, ενοχλημένος από την ερώτηση του, προσπάθησα να του επεξηγήσω τη διαφωνία μου.

«Πίστεύω πως και μόνο η διανόηση της υιοθέτησης του νιχιλισμού ως στάση ζωής, υποδουλώνει το αυτονόητο, δεν είσαι νιχιλιστής, καθώς οι νιχιλιστές σύμφωνα με την χαρακτηριστική τους απάθεια ως προς την ανθρώπινη παρουσία την οποία θεωρούν πως στερείται νοήματος, σκοπού, ουσιώδες αξίας και κατανοητής αλήθειας, και η οποία απαξίωση καθοδηγεί το πάθος τους ως προς τη ματαιότητα της ύπαρξης, θα απέρριπταν ασυζητητί την κατηγοροποίηση τους ως μέλη μιας συγκεκριμένης φιλοσοφικής σχολής.

Ώντας μηδενιστής, θα απέρριπτες τον νιχιλισμό ως μια ανύπαρκτη αξία, μια ακόμη απόπειρα εφαρμογής υψηλών ιδεών, τις οποίες εκ των προτέρων θα θεωρούσες ανέφικτες, ως μια ακόμη φιλοσοφία που επιτηδευμένα δεν διεκδικεί το αλάθητο αλλά συγχρόνως αποζητά τη μοναδικότητα και τη υπεροχή των λεγόμενων της: ως μια ακόμη απόπειρα αφομοίωσης φιλοσοφίας ύπαρξης, δια μέσου συγκεκριμένης κατεθυντήριας σκέψης και δημιουργηθείσας, πολλάκις αβασάνιστης, πίστης στο ιδεατό που προβάλλει, η οποία μετατρέπει την προσωπική οντότητα σε οντότητα του συνόλου.

Φυσικά, ένας νιχιλιστής κατακρίνει και αποποιείται τον νιχιλισμό, αλλά παράλληλα τον εμπεδώνει και τον αφομοιώνει, εν μέσω αλληλένδετων και αυτοαναιρούμενων απόψεων και συναισθημάτων, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο αλληλοσυγκρουόμενης βιωματικής συμπεριφοράς, που με τη σειρά της, εν τέλει, δημιουργεί μια τελούσα εις πλήρη σύγχυση στάση ζωής και που στην ουσία απλούστατα αποδεικνύει την περιπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης. Το όλο αποτέλεσμα του νιχιλισμού είναι το χάος, το οποίο ο ίδιος θέλει να ξεπεράσει αλλά θεωρεί επίσης ως τη ζωοδόχο πηγή της ύπαρξης του, κάτι που συνεπακόλουθα αυξάνει την εσωτερική αντιπαλότητα, όπως αρμόζει στην νιχιλιστική νοοτροπία.

Η εξέλιξη της ανθρώπινης φύσης και οι σημερινές, εξουσιαστικά δεσποτικές, ανθρωποδημιούργητες αξίες θεωρούν την άποψη για την αστάθεια της αλήθειας ως νιχιλιστική, όχι όμως ως αποκλειστικό προνόμιο των νιχιλιστών, αντιθέτως με τον 19ο αιώνα που σε μεγάλο – όχι απόλυτο – βαθμό, εθεωρείτο προνόμιο των νιχιλιστών η απόρρίψη της ύπαρξης Θεού. Αυτό αποδεικνύει την τωρινή απώλεια του προνομίου του νιχιλισμού να προσφέρει την χαρακτηριστική διαφορετικότητα και την ειδοποιο διαφορά που θα τον κάνει να ξεχωρίζει, την αδυναμία επιχειρημάτων λόγω απουσίας ενός κυρίαρχου πνευματικού ηγέτη, όπως θεωρείτο ο Νίτσε – αν και ο ίδιος απέρριπτε τον νιχιλισμό –την απουσία ενός ρεύματος παραγωγής ιδεών όπως την Ρωσσική σχολή, ενώ συνάμα παρουσιάζει την πλαστικότητα και την ικανότητα των ενστίκτων επιβίωσης, όπως και τόσων άλλων φιλοσοφικών ιδεολογημάτων, στο να προσαρμόζεται και να μεταβάλλεται στις ιδαίτερες κοινωνικοοικονομικες και θρησκευτικές ανάγκες κάθε εποχής. Έτσι λοιπόν υπάρχει ο πολιτικός νιχιλισμός, ο ηθικός νιχιλισμός, ο υπαρξιακός νιχιλισμός, με διαφορετικά σημεία αναφοράς και συμπεράσματα.

Ως αποτέλεσμα τούτου, η διαχρονική μεταβλητότητα του νιχιλισμού καταλήγει σε ένα αμάγαλμα λεκτικών θεωρειών και φιλοσοφικών απόψεων, μεταλλάξιμων αναλόγως εποχής, με κοινό συστατικό την εποικοδομητική ασάφεια του μηδενισμού και η οποία ως αποτέλεσμα του αφαιρεί την δυνατότητα να υποστηρίξει την μοναδικότητα της αλήθειας του. Και πάλι, όμως, η ίδια η έννοια του νιχιλισμού αναιρεί το πιο πάνω επιχείρημα, καθώς ο νιχιλισμός δεν διεκδικεί την αλήθεια των όσων υποστήριζει – εάν τα υποστηρίζει - καθώς ουσιαστικά πιστεύει πως η μόνη αλήθεια είναι πως η αλήθεια δεν υπάρχει.

Αν τότε είναι αλήθεια πως η αλήθεια δεν υπάρχει, τότε η πίστη πως η αλήθεια δεν υπάρχει είναι από μόνη της μια παραδοχή μιας αλήθειας, αυτομάτως αποδεικνύοντας την ασυνέπεια της άνωθεν πρότασης. Από την άλλη, εάν είναι αλήθεια πως η αλήθεια δεν μπορεί να υπάρξει, είναι αδύνατο να εφευρεθούν αντικειμενικά κριτήρια – εφόσον δύνανται να θεωρηθούν υποκειμενικά - με τα οποία να δοκιμάσθει η εφαρμογή της ύπαρξης της ή μη, γεννώντας έτσι το ερώτημα βάση ποιου κριτηρίου ή με ποια παραδείγματα και τρόπους ένας νιχιλιστής μπορεί να ισχυρισθεί και να αιτιολογήσει την ανυπαρξία της αλήθειας.

Ίσως οι νιχιλιστές αντιλήφθηκαν πως η αλήθεια δεν μπορεί να υπάρξει και να επιτευχθεί μέσω οποιονδήποτε κριτηρίων εφαρμογής και συνεπακόλουθης επαλήθευσης, και απόρροια παρθενογεννημμένων απορριπτικών ψευδαισθήσεων, οι οποίες θεωρούν την προσπάθεια έυρεσης της ως μάταιης, κατέληξαν στο ότι η αλήθεια δεν υπάρχει. Από την άλλη, οι όλες προαναφερθείσες αντιθέσεις μπορεί να φανούν ως ουσιώδες προβληματικές για όσους κατευθύνονται από την λογική, την οποία την απορρίπτει ο νιχιλιστής, που όμως, ισχυριζόμενος πως η μόνη αλήθεια είναι πως η αλήθεια δεν υπάρχει, ασπάζεται την γενικότερη έννοια της λογικής.

«Τότε τι είναι ο νιχιλισμός για σένα;» με ρώτησε, εμφανώς ενοχλημένος.

«Δεν ξέρω. Προτιμώ να πλάσω τη δική μου αλήθεια», αποκρίθηκα σαρδόνια.

«Η οποία είναι;» διερωτήθηκε ακόμη πιο ενοχλημένος, παίρνοντας το εκνευριστικό ύφος μικρότητας μέτριων μυαλών που λόγω έπαρσης ανεπάρκειας ενασχολούνται επί παντός επιστήτου, αρνούμενοι να παραδεχθούν ή, τουλάχιστον, να βελτιώσουν την ανεπάρκεια τους.

«Τι να σου πω βρε φίλε. Μήπως είναι η γοητεία της προσωπικής εξαφάνισης / αδιόρατης παρουσίας ή η ανάγκη της προσωπικής εξαφάνισης/ αδιόρατης παρουσίας, ή μήπως, η γοητεία της μελαγχολίας ή η ανάγκη της μελάγχολίας ή μήπως, τελικά, το συνονθύλευμα των πιο πάνω, μέσω διαφορετικής βαρύνουσας σημασίας που προσδίδει ο καθένας σε οιονδήποτε από αυτούς τους χαρακτηρισμούς, ή, μήπως, τίποτα από τα πιο πάνω;

Εν πάση περιπτώσει, εάν δεχθούμε το επιχείρημα πως πραγματική αλήθεια δεν υπάρχει - ή μήπως υπάρχει - εάν έπρεπε να επιλέξω θα επέλεγα την τελευταία εκδοχή ή, έστω, θα θεωρουσα τη σημαντικότητα της ως υπέρτερη, διότι όσο και να παρουσιάζεται ως παραπλήσια με αμελητέα απόκλιση εν συγκρίσει των υπολοίπων τριών, διαφέρει λιγάκι περισσότερο από όσο διαφέρουν οι υπόλοιπες εκδοχές αναμεταξύ τους. “Η ανάγκη της μελαγχολίας”, την οποία σε προσωπικό επίπεδο θα περίγραφα καλύτερα ως την, βασανιστικά ακαταμάχητη και κουραστικά αυτοκαταστροφική “γοητεία για την ανάγκη της μελάγχολίας”, και η οποία εξίσου έυκολα μπορεί να χαρακτηρισθεί ως “η ανάγκη για την γοητεία της ανάγκης της μελάγχολίας”.

Κορμού δημιούργημα η τελευταία εκδοχή και με δυνατότητα δημιουργίας παρακλαδιών, θα προτιμήσω την αρχική απλότητα της "ανάγκης της μελαγχολίας" και θα αφήσω τους γεννόμενους συνειρμούς να χωθούν στα προσωπικά λαγούμια του εγκεφάλου, να εξερευνηθούν και να αποσταχθούν, αλλά φοβάμαι πως η προσωπική προσπάθεια διασαφήνισης θα αποσαφηνίσει ακόμη περισσότερο.

Έτσι λοιπόν η πίστη πως “Η ανάγκη της μελαγχολίας”, δημιουργεί από μόνη της ένα προσωπικό ιδεατό ή έστω μια προσωπική αλήθεια και η, πιθανή, τελική απόρριψη αυτής της αλήθειας, μπορεί να καταστεί ως η οριστική επαλήθευση του νιχιλισμού ως το προς τη ματαιότητα της ύπαρξης ή της ματαιότητας δημιουργίας προσωπικής αλήθειας, είτε αυτή είναι εντελώς προωπική είτε καθισταται μέρος της συνολικής αλήθειας, είτε ακόμη καθίσταται εξ’ολοκλήρου η συνολική αλήθεια.

"Με πνίγει του εαυτού η ματαιοδοξία
Με θλίβουν του εαυτού τ’ ανεκπλήρωτα όνειρα
Με κουράζει του εαυτού η ανούσια ύπαρξη
Με βασανίζουν του εαυτού τα ψέματα
Με απογοητεύει του εαυτού η ανέπαρκεια

Πνίγομαι…Πνίγομαι…
Βυθίζομαι στης γης τα κατάβαθα
Νεκροθάφτης κανείς;"

«Αυτή είναι η δική μου αλήθεια», ολοκλήρωσα καταβεβλημένος.

Έφυγα βιαστικά, αφήνοντας τον άλλαλο και απορημένο. Ήμουν σίγουρος για την απάντηση του... Ακόμη ένας νεκροθάφτης προστέθηκε.